Als we de
Volkskrant van 9 december 2014 moeten geloven is Hans Spekman bezig
de PvdA vanaf de grond opnieuw op te bouwen tot een partij waarin de doelgroep
zich weer herkent. Maar het is de vraag of die doelgroep de partij, die veel
kiezers van zich heeft vervreemd, nog wel vertrouwt.
Met Wim Kok
kon arbeidend Nederland zich nog identificeren. De in 1986 door de Uyl naar de
Tweede Kamer gehaalde Kok was groot geworden in de vakbond en met een timmerman
als vader was hij een rolmodel voor het emancipatiestreven van de PvdA. ‘Sterk
en Sociaal’ het motto van de PvdA was toen nog geloofwaardig. Daarna ging het
bergafwaarts.
Kapperszoon
en ex-Novib-directeur Ad Melkert was minister van Sociale Zaken onder Kok en
volgde hem in 2002 op als lijsttrekker. Hij trof het niet. Hij beschikte over
weinig charisma, in de verkiezingsdebatten maakte de als een komeet opgekomen
Pim Fortuijn gehakt van hem. De tot volksheld uitgegroeide Pim Fortuyn werd
kort daarna vermoord. Algemeen werd aangenomen dat de demonisering van Fortuyn
door politieke partijen daar mede de oorzaak van was. De PvdA had zijn steentje
stevig bijgedragen. PvdA-coryfee Marcel van Dam noemde Fortuyn in een
televisiedebat ‘een minderwaardig mens’.
De eerste
scheuren tussen de traditionele achterban en de PvdA werden omstreeks die tijd
zichtbaar. Na Melkert traden achtereenvolgens Wouter Bos, Job Cohen en Diederik
Samsom op als partijleider van de PvdA. Geen van hen slaagde er in om de harten
van de traditionele achterban uit de volksbuurten te winnen. De benoeming van
Ahmed Aboutaleb als burgemeester van Rotterdam werd er door de partij tegen de
zin van veel Rotterdammers doorgedrukt en het aantal allochtonen in de fractie
en andere politieke organen steeg gestaag.
De PvdA zou
geprezen kunnen worden voor haar serieuze pogingen om het allochtone volksdeel
te emanciperen en dat door beleid en politieke benoemingen zichtbaar te maken.
Het leverde haar veel allochtone kiezers, maar ook veel problemen op. In het
land werd steeds vaker gesproken over de Partij van de Allochtonen of de Partij
van Allah. De keuze voor de emancipatie van allochtonen ging ten koste van de
traditionele kiezers uit stadswijken die te maken kregen met de keerzijde van
de instroom van Turken en Marokkanen en zich uit hun buurten verdreven voelden.
In hun verzet en kritiek kregen ze ook nog eens te maken met negatieve framing.
Ze waren xenofoob, spraken vanuit hun onderbuik of waren racistisch. De opkomst
van de uit Amerika overgewaaide politieke correctheid is zeker mede aan de PvdA
te wijten.
Met de
Provinciale verkiezingen van 2015 in het vooruitzicht zien de polls er voor de
PvdA dramatisch uit. Tegelijkertijd groeit bij vriend en vijand het besef dat
het integratiebeleid faliekant is mislukt en dat daarmee ook het beleid waarmee
de PvdA zich hartstochtelijk mee geprofileerd heeft op een royale mislukking is
uitgedraaid. Partijleden met een islamitische achtergrond zijn niet altijd even
betrouwbaar gebleken en in de toppen van de partij zitten islamisten als
Marcouch en Sidali die met hun adviezen de partij regelmatig de verkeerde
richting hebben uitgestuurd. De islamitische agenda is bij hen dominant
gebleken terwijl ze de sociaal democraten naar de mond spraken.
Terwijl
Spekman zich het vuur uit de sloffen loopt, Samsom langzaam afbrandt en de
partij op een historische verkiezingsnederlaag afstevent, scharen de weggelopen
kiezers zich voor een belangrijk deel achter de PVV van Wilders die het
anti-islamstokje van de vermoorde Fortuyn heeft overgenomen.
Al die
kiezers wilden aanvankelijk niets anders dan wat de PvdA voorstond: integratie.
Maar ze hadden veel eerder door dat met de weg die de PvdA voorstond het niet
zou lukken. Het werd te veel ruimte voor de islam en te weinig aandacht voor
integratie. Het werd te veel Cohen en te weinig Spekman.
Er is een
weg die de PvdA kan gaan om op de lange duur haar positie, mogelijk wat
bescheidener, te heroveren. Die weg zou moeten beginnen met de nederige
erkenning dat het door haar voorgestane beleid als mislukt moet worden
beschouwd. Ze zou moeten vaststellen dat de Islam voortaan geheel op zichzelf
is aangewezen en dat ze voluit voor integratie gaat als belangrijkste
agendapunt voor de komende jaren.
Ik zie het
de partij nog niet doen. Het zal wel een halfzachte en weinig geloofwaardige
wending worden. Spekman kan zich nog zo het vuur uit de sloffen lopen, maar een
belangrijk deel van de partij zal hem niet echt volgen. Ontwikkelingen gaan van
begrafenis tot begrafenis zei een belangrijk man eens. Er moet nog heel wat politieke
correctheid worden begraven en ondertussen zou het wel eens de Partij van de
Allochtonen kunnen worden.
